Γνωριμία

Το Scratch είναι ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον οπτικού προγραμματισμού που αναπτύχθηκε  το 2006 από το Lifelong  Kindergarten group στο MIT Media Lab. Στο περιβάλλον αυτό ο προγραμματισμός λαμβάνει χώρα με ανάθεση ενεργειών, που συμβαίνει με σύρσιμο και εναπόθεση πλακιδίων εντολών (συνθηκών ελέγχου, ενεργειών κ.ά.), στους πράκτορες (agents), οι οποίοι υπάρχουν και ενεργούν σε μια σκηνή δύο διαστάσεων (stage). Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν απλά παιχνίδια, κινούμενα σχέδια, διαδραστικές παρουσιάσεις, και να διηγηθούν ιστορίες. Οι μαθητές  μπορούν, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος συντακτικών λαθών και η ανάγκη απομνημόνευσης εντολών,  να επικεντρωθούν στην δημιουργία του έργου τους εμπλεκόμενοι σε μια διαδικασία που περιλαμβάνει σχηματισμό ακολουθιών από πλακίδια εντολών ανάλογα το επιθυμητό αποτέλεσμα, τροποποίηση της σειράς ή και του είδους των πλακιδίων εντολών,  εκτέλεση του προγράμματος και παρατήρησης του αποτελέσματος. Η εκτέλεση και τα αποτελέσματα του προγραμματισμού συμβαίνουν πάνω σε μια σκηνή δύο διαστάσεων μεγέθους 480x360 εικονοστοιχεία.

Βασικά συστατικά του περιβάλλοντος προγραμματισμού είναι:

• Το μενού επιλογών στην πάνω πλευρά του περιβάλλοντος.

• Η περιοχή με τις παλέτες των πλακιδίων εντολών (παλέτες κίνηση, όψεις, ήχος, πένα, έλεγχος, αισθητήρες, τελεστές και μεταβλητές), στην αριστερή πλευρά του περιβάλλοντος.

• Η περιοχή σεναρίων όπου γίνεται η εναπόθεση των πλακιδίων εντολών (όπου επίσης ορίζονται οι ενδυμασίες και οι ήχοι που αντιστοιχούν στον επιλεγμένο πράκτορα ή τα υπόβαθρα και οι ήχοι που αντιστοιχούν στην σκηνή του έργου), στην κεντρική περιοχή του περιβάλλοντος.

• Η σκηνή όπου λαμβάνει χώρα η εκτέλεση και η παρατήρηση των αποτελεσμάτων του προγραμματισμού που έχει συμβεί, στην δεξιά πάνω περιοχή του περιβάλλοντος.

• Η περιοχή όπου γίνεται ο ορισμός (επιλογή έτοιμων εικόνων ή και σχεδίαση νέων) των πρακτόρων, στην δεξιά κάτω περιοχή του περιβάλλοντος.

Σημαντικό χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος και της φιλοσοφίας σχεδίασής του είναι δυνατότητα διαμοιρασμού έργων των χρηστών στην διαδικτυακή κοινότητα του Scratch. Ο κάθε χρήστης – δημιουργός έχει όχι μόνο την δυνατότητα δημοσίευσης του έργου του αλλά και της μεταφόρτωσης, χρήσης, τροποποίησης και επέκτασης  έργων άλλων χρηστών.

Υπάρχουν και παραλλαγές προγραμματιστικών περιβαλλόντων που έχουν βασιστεί στο Scratch όπως το BYOB (Build Your Own Block) όπου υπάρχει δυνατότητα επίδειξης εννοιών του αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού, δημιουργίας νέων πλακιδίων εντολών και πιο εξελιγμένων μορφών δομών δεδομένων. Μία ακόμα πιο εξελιγμένη παραλλαγή του Scratch είναι το Panther το οποίο όμως δεν σχεδιάστηκε με σκοπό την χρήση του από αρχάριους προγραμματιστές.

Οδηγοί Χρήσης - Tutorials - Παραδείγματα Έργων

Tutorials, συλλογές έργων, δημοσιεύσεις, κοινότητα από scratch.mit.edu

Οδηγοί χρήσης, κάρτες εργασιών, διδασκόμενες προγραμματιστικές έννοιες και άλλο χρήσιμο υλικό από info.scratch.mit.edu στα ελληνικά

Βιβλίο εκμάθησης Scratch, βίντεο tutorials, παρουσιάσεις από Τμήμα Μηχανικών ΗΥ Τηλεπικοινωνιών και Δικτύωv στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας  (www.scratchplay.gr)

Βίντεο tutorials από www.edutorials.gr στα ελληνικά

Διάφορα έργα παρουσίασης εννοιών Φυσικής και Μαθηματικών στο Προγραμματίζοντας στο Scratch - Simulations-animations in Physics and Maths από τον Δαπόντε Νίκο

Επιμορφωτικό υλικό Γνωριμία με το εκπαιδευτικό περιβάλλον προγραμματισμού SCRATCH  από Γ. Φεσάκης, Α. Δημητρακοπούλου, Κ. Σεραφείμ1, Α. Ζαφειροπούλου, Μ. Ντούνη, Β. Τούκα

Υλικό (παρουσίαση, υλικό και resourses) από το workshop "Δημιουργία ψηφιακού παιδαγωγικού υλικού με τη γλώσσα προγραμματισμού Scratch" Day 2011 στην Πάτρα από Νταβραζο Γρ.

Φύλλα εργασίας για δημιουργία παιχνιδιού Space Invaders στο Scratch από Στέργου Στάθη

Φύλλα εργασίας, βίντεο tutorials από shallwelearn.com

Βίντεο Tutorials από ICE Education Portal

Βιβλίο εκμάθησης Scratch με έτοιμα σενάρια όπως και πόρους αυτών από Weizmann institute of science

Σειρά μαθημάτων Scratch, με οδηγούς υλοποίησης όπως και βίντεο tutorials από Redware

Σενάρια δημιουργίας έργων στο Scratch με οδηγίες υλοποίησης από NeboMusic Technology and Music Activities ans Lessons

Σενάρια και οδηγοί υλοποίησης από www.techbrarian.com

Βίντεο tutorials από www.teach-ict.com

Διάφορα βίντεο tutorials υλοποίησης σεναρίων στο Scratch από www.resources.digitalschoolhouse.org.uk 

Σειρά απλών tutorials από ictmindtools.net

Σειρά απλών tutorials υποστηριζόμενη από τα αντίστοιχα βίντεο tutorials από JohnStone High School 

Οδηγίες για την δημιουργία ενός παιχνιδιού 'Angry Birds' στο Scratch από Simon Haughton's Blog

Προτάσεις Διδασκαλίας

Απόσπασμα για Scratch από "Προτεινόμενα εκπαιδευτικά σενάρια για κλάδο ΠΕ19/20 από Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική πράξη"

Απόσπασμα για Scratch από "Προτάσεις εφαρμογής του Π.Σ. και προτεινόμενα εκπαιδευτικά σενάρια - Ο Πληροφορικός Γραμματισμός στο Δημοτικό - Οδηγός για τον εκπαιδευτικό" 

Απόσπασμα για StarLogo TNG από "Προτάσεις εφαρμογής του Π.Σ. και προτεινόμενα εκπαιδευτικά σενάρια - Το Πρόγραμμα  Σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο Γυμνασίο - Οδηγός για τον εκπαιδευτικό

Οδηγός σειράς μαθημάτων Scratch (σχέδια μαθημάτων, σενάρια, βίντεο tutorials, φύλλα εργασίας, προτάσεις αξιολόγησης) από Karen Brennan στο scratched.media.mit.edu

Διαδικτυακός τόπος για χρήση Scratch στην εκπαίδευση (προγράμματα σπουδών, σχέδια μαθήματος, tutοrials, κτλ) στο scratched.media.mit.edu

Παραδείγματα σεναρίων Scratch με φύλλα εργασίας, οδηγό εκπαιδευτικoύ, βίντεο tutorials και λύσεις αυτών από education.mit.edu

Σενάρια υλοποίησης έργων με σχέδια μαθήματος, φύλλα δραστηριοτήτων και αξιολόγησης από learn2teach.pbworks.com

Δραστηριότητες, φύλλα εργασίας από Β. Παπαδόπουλο

Σειρά μαθημάτων Introduction to Programming με Scratch σε Moodle (σχέδια μαθημάτων, βίντεο, πόρους, εργασίες) από  Mark Clarkson

Σειρά μαθημάτων με σχέδια μαθήματος και πόρους αυτών από Florida Institute for Human & Machine Cognition

Σειρά μαθημάτων με σχέδια μαθήματος, οδηγούς, βίντεο tutorials, φύλλα εργασιών και αξιολόγησης από Teach-ICT.com

Σενάρια έργων Scratch με σχέδια μαθήματος, οδηγίες υλοποίησης, φύλλα δραστηριοτήτων, φύλλα αξιολόγησης από wiki.classroom20.com

Σχέδια μαθήματος και υλικό μαθημάτων από Scratch.ie

Σχέδια μαθήματος με συνοδευτικά βίντεο tutorials από learnscratch.org

Υλικό για διδασκαλία Scratch οργανωμένο από Alton C. Crews Middle School

Δημοσιεύσεις

Ferrer-Micoa T., Prats-Fernàndeza M.Α., Redo-Sanchezb A. (2012), Impact of Scratch Programming on Students’ Understanding of Their Own Learning Process

Mitchel Resnick et al, Scratch Programming for Everyone

Σαρημπαλίδης Ι. (2012), Μάθηση Προγραμματισμού ΗΥ από μαθητές Α' Λυκείου με το Scratch

Reasearch - Academic publications & presentations από scratch.mit.edu

Φουντουλάκη Μαρία (2011), Μελέτη περίπτωσης  η συμβολή του scratch στη διδασκαλία του προγραμματισμού στη Β'θμια εκπαίδευση

Παπαευθυμίου (2008), Διδακτική προγραμματισμού για μαθητές Γυμνασίου με χρήση του εργαλείου γραφικού προγραμματισμού Scratch

Καψιμάλη Βασιλική (2010), Τεχνολογικά υποστηριζόμενη διδακτική της πληροφορικής με χρήση του εργαλείου Scratch

Βίντεο